Als het leven ten einde loopt – door een ongeneeslijke ziekte of simpelweg door het verstrijken van de tijd – kan het waardevol zijn om stil te staan bij wat er komt. Wat is belangrijk voor jou? Welke keuzes wil je (nog) maken?
Het kan zinvol zijn om over deze vragen in gesprek te gaan met mensen om je heen en met jouw arts. Over je eigen sterven spreken is een eerste belangrijke stap. Soms is dat een heel erg grote stap. Toch is het goed voor jezelf en je omgeving als je deze stap kunt zetten. Het blijft je eigen vrijheid om er al dan niet over te willen spreken. Er is geen verplichting. Je kunt ervan uitgaan dat de dokter graag met je hierover wil praten.
Het is altijd belangrijk om hinderlijke verschijnselen die een gevolg zijn van ziekte te proberen verminderen. Gezelschap van een andere persoon kan daarbij al helpen. Eenvoudige steun – het klinkt zo eenvoudig – Is zo belangrijk. Spreek met je arts over de mogelijkheden om klachten te verlichten, waaronder medicatie.
Het kan rust en duidelijkheid geven als je duidelijke afspraken maakt over het einde van jouw leven, vooral over wat je wel en niet wilt dat er gebeurt. Als je dit gaat vaststellen, is het verstandig dit vooraf te bespreken met je huisarts. Vraag om uitleg over onderzoeken en/of behandelingen die onduidelijk zijn. Bespreek de verschillende mogelijkheden van pijnbestrijding met je arts. Geef je arts een kopie van je ingevulde verklaring en zorg ervoor dat er een contactpersoon bekend is bij jouw arts. Natuurlijk vertel je je arts welke relatie je hebt met deze contactpersoon (kind, partner, goede vriend(in) of buren).
De afspraken rond jouw levenseinde zijn niet af te dwingen, maar artsen en verpleegkundigen zullen in het algemeen proberen de gemaakte afspraken zo goed mogelijk te volgen. Wat jij als patiënt wilt, is heel erg belangrijk. Laat het je dokter weten.
Bekijk dit voorbeeld – dat ter dienen kan inspiratie. Schrijf bij voorkeur met de hand en maak gebruik van jouw eigen woorden. Het is van belang dat jouw wensen eerst worden besproken met je partner, kinderen of anderen die om jou geven.
Artsen zijn soms geneigd door te gaan met onderzoek en behandeling. Patiënten willen ook liever niet opgeven en artsen willen de hoop van de patiënt liever niet de grond in boren. Vaak is het gevolg een opeenstapeling van zware behandelingen met veel bijwerkingen. Als de kans op verbetering gering is, kan afzien van, of stoppen met behandelen een goede keuze zijn. Het is goed om te bedenken welke positieve gevolgen er zijn als jij als patiënt besluit geen zware behandeling meer te hoeven ondergaan. Niet altijd wordt niet-behandelen als optie genoemd door specialisten. Met vergeet vaak wat voor de hand ligt: gewoon eens even aankijken.
Als het duidelijk wordt dat het einde van jouw leven nadert, is er een manier om zelf de regie te houden. Een manier van omgaan met jouw eigenheid die niet voor iedereen geschikt is. Toch is het van belang om die manier hier te bespreken: het bewust afzien van eten en drinken. Voor omstanders is het vaak moeilijk te begrijpen dat iemand kan besluiten om te stoppen met eten en drinken. Toch kiezen mensen daar met enige regelmaat voor. Zeker als jouw leven al in een wankel evenwicht verkeert, of als je een ernstige ongeneeslijke ziekte hebt, kan die keuze leiden tot een sterfbed dat als waardig en goed ervaren kan worden. Overleg dit met jouw eigen dokter; dit is zeker de moeite waard om te bespreken.
Er zijn altijd dingen die je afleiden. Drukte is overal om ons heen. Maar… waar gaat het uiteindelijk om? Stel je plannen om hier afspraken over te maken niet uit. Neem er de tijd voor en overleg dit met raadgevers. Geef jezelf de gelegenheid om in de eindigheid van jouw leven datgene te doen wat je zo graag wilt. Misschien is het goed om een aantal punten door te nemen en deze vast te leggen.
Schrijf de antwoorden op bovenstaande vragen op. Noteer dit in een document. Onderteken dit.
Stel uw partner, kinderen, familie, geliefden op de hoogte, zodat ze weten hoe u over deze dingen denkt en wat u heeft opgeschreven.
Berg dit document op. Zorg dat uw familie of goede vrienden een afschrift hebben. Natuurlijk krijgt uw dokter ook een afschrift.
Bekijk hier verschillende bronnen over palliatieve zorg en praktische handvatten om ermee om te gaan.
